چچن هنوز هم ترسناک است؟

مدل کودک: نام «چچن» را که می شنویم، گوش مان تیز می شود، مغزمان به گردش می افتد و کلمات را کنارِ هم می چیند؛ جنگ، ترور، افراط، حمله تروریستی و داعش. خطرناک که نه، هولناک و مهیب است. خاطره ترورهای پی درپی و قتل های خون بار هیچ گاه از یادها فراموش نمی گردد. اما چچن حالا چگونه است؟ آیا تغییراتِ امروزِ چچن، می تواند خاطره ترسناکِ سالهای دور را بشوید؟
به گزارشِ ایسنا، «چچن» در سالهای اخیر، خصوصاً در اوایل قرن بیست ویکم، یکی از ناامن ترین و پرحاشیه ترین مناطق جهان بوده که این روزها، اندک آرامشی به خود می بیند. بیش از یک دهه درگیری و جنگ های تجزیه طلبانه پی درپی با حکومت روسیه، مهاجرت دسته جمعیِ پناهجویان، اوضاع نامناسب مالی و اقتصادی که سبب شد تا خیل عظیمی از جوانان چچنی به عضویتِ گروهک های تروریستی و تکفیری نظیر داعش و… درآیند و بسیاری عواملِ دیگر، سبب شده تا آرامش از مردم این منطقه روی بگرداند، به این جمهوری لطمه بزند و اقتصادش را به بن بست بکشاند.

جغرافیای چچن
«چچن»، «چچنیا»، «چچنستان» و یا «جمهوری چچن» در جنوب غربی روسیه و در دامنه شمالی رشته کوه قفقاز واقع شده. این منطقه از شمال با روسیه، از شرق و جنوب شرق با جمهوری داغستان، از جنوب غربی با کشور گرجستان و از غرب با جمهوری اینگوشتیا همسایه است.

حمله تروریستی به یک سالنِ تئاتر در مسکو
در اکتبر ۲۰۰۲، گروهی از ستیزه جویان چچنی یک سالنِ تئاتر در مسکو را تصرف کردند و نزدیک به ۷۰۰ تماشاگر و بازیگر را به گروگان گرفتند. در عملیات نجات، حدود ۱۳۰ تن از گروگان ها جان خودرا از دست دادند؛ ناگفته نماند که عمده کشته شدگانِ این حمله، به دلیلِ استنشاق گاز مخدری که توسط نیروهای امنیتی و به قصدِ از پا درآوردنِ حمله کنندگان، شلّیک شده بود، جان باختند. پس از این حادثه، روسیه بر تعداد نظامیان حاضر در چچن افزود.

حمله تروریستی به مدرسه «بسلان»
یکی از دردناک ترین حملاتی که برخی از چچنیانِ منحرف و افراطی رقم زدند، «حمله و تصرفِ خونبار مدرسه بسلان» بود که در بامداد نخستین روزِ سپتامبر سال ۲۰۰۴ اتفاق افتاد؛ درحالی که ۳۲ فرد مسلح به مدرسه یورش بردند و بیش از هزار نفر از دانش آموزانِ مقاطع ابتدایی، متوسطه، معلمانِ آنها و والدین شان را که به مناسبت شروع سال تحصیلی جمع شده بودند، گروگان گرفتند. برخی از مردم در اولین حمله جان باختند، اما بیشتر آنها به یک سالنِ ورزشی منتقل شدند که مهاجمان در آن مواد منفجره جاسازی کرده بودند. تروریست ها از دادنِ آب یا غذا به گروگان ها امتناع کردند، چنان که بعد از گذشت دو روز، تعدادی از آنها از فرطِ تشنگی مجبور به نوشیدنِ ادرارِ خود شدند. محاصره، روز سوم سپتامبر بعد از انفجارهای پی درپی و با نفوذ نیروهای ویژه روسیه به پایان رسید. خیلی از گروگان ها بر اثر انفجار یا آتش سوزی در سالن ورزشی، برخی به دستِ مهاجمان و بعضی دیگر در میانه هرج ومرج ها و تیراندازی ها و گلوله باران جان باختند. صدها نفر از بازماندگان زخمی شده و بسیاری نیز ضربه روانیِ شدیدی خوردند. نیروهای روسی همه این شبه نظامیان را – به جز یک نفر – شناسایی کرده و کشتند. تنها تروریستِ بازمانده نیز در سال ۲۰۰۶ به بهتان تروریسم، گروگان گیری و قتل، مجرم شناخته و به حبس ابد محکوم شد.
شبه نظامیانِ در رابطه با شورشیانِ تجزیه طلب در جمهوری چچن، این واقعه خشونت بار را در نزدیکیِ این منطقه رقم زدند و چندصد انسان را، که اکثریت آنها کودک بودند، به قتل رساندند. گستردگیِ خشونت در مدرسه بسلان و این واقعیت که مهاجمان عمداً کودکانِ خردسال را هدف قرار دادند، افکارِ عمومی روسیه را به شدت تحت تأثیر قرار داد و جهان خارج را به وحشت انداخت. ناکامیِ سازمان های مجریِ قانون در جلوگیری از این کشتار، اعتماد مردم روسیه را به دولت و رییس جمهور متزلزل کرد.
مسئولیت این جنایت را گروهی از جنبشِ آزادی بخشِ چچنی به رهبری «شامیل باسایف»، که یک شورشیِ بدنام بود، بر عهده گرفت. فاجعه تئاتر مسکو، ترورِ «احمد قدیروف» رییس جمهورِ چچن، تعدادی اقدام تروریستی دیگر، قتل های بی شمار و حمله انتحاری به دو هواپیمای مسافربری روسیه از دیگر جنایات این شخص و گروه بود.

چچن امروز چگونه است؟
اگرچه هم اکنون خبری از جنگ و درگیری در چچن نیست اما این منطقه همچنان محافظه کار با گرایش های افراطیِ اسلامی همراه و مسلمان نشین است و قوانین خاص خودرا دارد؛ در چچن پوشاندنِ موها برای زنان الزامی نیست اما هیچ زنی حق ندارد پاها و بازوهای خودرا در معرض دید قرار دهد و باید لباس هایی پوشیده بر تن کند. مردان هم حق پوشیدنِ شلوارک یا پیراهنِ آستین کوتاه را ندارند. در چچن ارتباط آقایان و خانم های نامحرم نباید بیش از حدِ عُرف جامعه، صمیمانه باشد. همین طور سروِ گوشت خوک و مصرفِ مشروبات الکلی نیز در این منطقه ممنوع می باشد. مردم چچن برخلاف سایر مناطق روسیه، اهلِ نوشیدنِ مشروبات الکلی، کلوپ های شبانه، بار، دیسکو، سیگار، قلیان و به طورِ کلی، تفریحات ناسالم نیستند.

مردم چچن اصالتِ قومیتیِ خاص خودرا دارند
«چچنی ها» اصلی ترین قومیتِ این جمهوری را می سازند و اقلیتی از روس ها و اینگوش ها بخشِ دیگری از جمعیت آن را. چچنی ها و اینگوش ها مسلمان اند و زبان مشترکی دارند؛ آنها به زبان های روسی و زبان محلی چچنی صحبت می کنند. خیلی از قبایل قفقازی همچون آنها سالیان طولانی استقلال داشتند؛ یکی از بارزترین نمونه های استقلال چچنی ها را می توان مقاومت «شیخ شامیل داغستانی» و یارانش در مقابل حملات روسیه دانست که از دهه ۱۸۳۰ تا ۱۸۵۰ به طول انجامید و سرانجام «شیخ شامیل» در سال ۱۸۵۹ دستگیر شد و با این اتفاق، خیلی از پیروان او، چچن را به مقصد ارمنستان ترک کردند. درگیری های مداوم چچنی ها و روس ها، در امتداد رود تِرِک[که بعدها تا دهه ۱۸۶۰ بعنوان یک مرزِ دفاعی باقی ماند] زمینه ای برای لئو تولستوی فراهم نمود تا رمان «قزاق ها» را خلق کند. جمعیت این منطقه خودمختار، هم اکنون حدوداً یک و نیم میلیون نفر است و مردم آن پیرو مذهب حنفی هستند. فرهنگ چچن تحت تأثیرِ باورهای شهروندانش از دینِ اسلام و مذهب تسنّن سرچشمه می گیرد. «حنفی» یکی از شاخه های مذهب اهل سنت است.
چچنیان در سالهای اخیر درگیرِ جنگ ها و ناملایمات بسیاری بوده اند. چشم آنها به دیدنِ توریست و گردشگر چندان عادت ندارد، چونکه هنوز هم که هنوز است، خیلی از مردم دنیا، همین که از پیشینه و تاریخچه چچن باخبر می شوند، قید سفر به آنرا می زنند. اما آنها بسیار مشتاق اند تا به دنیا نشان دهند که منطقه شان از زمان جنگ با روسیه تاکنون، چه مقدار تغییر کرده و افرادی که عضو گروهک های تکفیری و داعش شده اند، تنها بخش اندکی از جوانان منطقه بوده اند که اغلب به سبب مشکلات اقتصادی پایشان به این راه باز شده و اکثریتِ مردم این خطّه میهمان نواز و مهربان اند.

تاریخ چچن سراسر اتفاقات عجیب وغریب است
بلشویک ها در نوامبر سال ۱۹۲۰ منطقه خودمختار چچن را ایجاد کردند. چچن در ۱۹۳۴ با استان اینگوش ادغام شد و دو سال پس از آن نیز به جمهوریت رسید. در طول جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵)، «جوزف استالین»، رهبر شوروی، چچن ها و اینگوش ها را به همکاری با آلمان ها متهم کرد. در نتیجه، هر دو گروه بصورت دسته جمعی به آسیای مرکزی تبعید شدند و جمهوری «چچن-اینگوشتیا» نیز منحل شد. البته بعدها در سال ۱۹۵۷ و در زمان رهبریِ «نیکیتا خروشچف»، به تبعیدیان اجازه داده شد به میهن خود بازگردند.
تجزیه طلبیِ چچن ها در سال ۱۹۹۱ و با افول اتحاد جماهیر شوروی ظهور کرد. در آگوست ۱۹۹۱ «جوهر دودایف»، سیاست مدار چچنی و ژنرال نیروی هواییِ شوروی سابق، مقابل دولت کمونیستیِ محلی کودتا کرد. دودایف در اکتبرِ همان سال بعنوان اولین رییس جمهور جمهوری چچن برگزیده شد و در ماه نوامبر هم بصورت یک جانبه، استقلالِ چچن را از فدراسیون روسیه (متعاقباً روسیه) اعلام نمود. در سال ۱۹۹۲ چچن-اینگوشتیا به دو جمهوری مجزا تقسیم شد؛ جمهوری چچن و جمهوری اینگوشتیا. بعد از اعلام استقلال، دودایف به دنبالِ سیاست های تهاجمی ملی گرایانه و ضدروسی بود چنان که در سال ۱۹۹۴ گروههای مخالف و مسلح چچن با حمایت ارتش روسیه تلاش کردند تا او را سرنگون کنند. اما سرانجام در ۱۱ دسامبر ۱۹۹۴، نیروهای روسیه به چچن حمله کرده و با غلبه بر مقاومتِ سرسختانه چچنی ها، پایتخت آن، «گروزنی» را تصرف کردند. با این وجود، مقاومت چچنی ادامه پیدا کرد. کما اینکه چندین وچند آتش بس مورد مذاکره قرار گرفت و نقض شد. در سال ۱۹۹۶ دودایف در جریان گلوله باران روسیه کشته شد و یک سال بعد هم رهبر سابق چریک ها، «اصلان ماسخادوف»، بعنوان رییس جمهور برگزیده شد. تخمین زده می شود طی درگیری های بسیاری که در دهه ۱۹۹۰ در این منطقه رُخ داد، تا صدهزار تن در چچن جان باختند و بیش از ۴۰۰ هزار نفر مجبور به ترک خانه شان شدند. از سال ۱۹۹۰ و بعد از تغییراتِ گسترده، خیلی از مردم چچن، در سراسر جهان، خصوصاً در اتحادیه اروپا و روسیه سُکنی گزیدند. آمارها نشان میدهد که صدها هزار چچنی در جنگ های اول و دوم چچن آواره شده اند.

منبع: modelkids.ir