پاسخ یک معلم به پرسش مهر رییس جمهور

مدل کودک: رییس جمهور در مراسم شروع سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ از دانش آموزان پرسید که فاکتورهای مدرسه خوب از دید آنان کدام است؟ وی همچنین از معلمان خواست که بگویند برای افزایش راندمان در آموزش وپرورش چه باید کرد؟، یک معلم به سوال رییس جمهور درباره ی راهکارهای افزایش راندمان در آموزش وپرورش پاسخ داده است.
زهرا علی اکبری، معلم و کارشناس آموزش و پرورش در گفت و گو با ایسنا، با بیان این که در ادبیات پژوهش به خوبی ثابت شده است که آموزش برای رفاه فردی بوسیله قابلیت اشتغال، راندمان، درآمد و سلامت و رشد اقتصادی کشور نیز بوسیله تأثیرات آن بر سرمایه انسانی، تاثیر گذار است اظهار داشت: به عنوان مثال، یک سال تحصیل اضافی بطور متوسط منجر به هشت تا ۱۰ درصد افزایش درآمد و ۰.۱۸ سال بیشتر در طول عمر می شود.
وی اضافه کرد: علاوه بر این، مطالعات جدیدتر نشان داده است که فقط ثبت نام مدرسه یا سالهای تحصیل در مدرسه نیست که بیشترین اهمیت را دارد، بلکه یادگیری و مهارت ها هستند که تفاوت ها را ایجاد می کنند.
این معلم و کارشناس حوزه آموزش و پرورش ضمن اشاره به این که در دهه های اخیر، پیشرفت قابل توجهی در بهبود دسترسی به آموزش (به عنوان مثال ثبت نام در مدارس) خصوصاً در اقتصادهای درحال توسعه صورت گرفته است اظهار داشت: سرمایه گذاری در آموزش در تمام گروههای درآمدی افزایش پیدا کرده، به صورتی که مخارج عمومی به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی در اقتصادهای درحال توسعه کم درآمد بیشترین افزایش را داشته است، از ۱.۹ درصد در سال ۱۹۹۰ به ۴.۳ درصد در سال ۲۰۱۵ و در نتیجه نرخ ثبت نام افزایش پیدا کرده است.
علی اکبری افزود: در کشورهای کم درآمد، میانگین نرخ ثبت نام خالص در سطح ابتدایی از ۴۵ درصد در سال ۱۹۹۰ به بالای ۸۰ درصد در سال ۲۰۱۵ افزایش پیدا کرده است. برابری جنسیتی بطور قابل توجهی بهبود یافته، به صورتی که نسبت دختر به پسر در آموزش ابتدایی و متوسطه در کشورهای کم درآمد از ۷۴ به ۹۰ درصد در زمان مشابه افزایش پیدا کرده است.
وی با اشاره به اینکه با این وجود، کودکان در خیلی از سیستم های آموزشی کشورهای درحال توسعه بسیار اندک یاد می گیرند و خیلی از آنها حتی بعد از چندین سال تحصیل در مدرسه، فاقد سواد اولیه و مهارت های ریاضی و خواندنی و نوشتاری هستند (بانک جهانی ۲۰۱۷) و حدود ۲۰ درصد از دانش آموزان به سطح پایه مهارت در علوم PISA (برنامه بین المللی ارزیابی دانش آموزان چیست) نمی رسند اظهار داشت: سیستم های آموزشی باید خودرا با دنیایی که به سرعت درحال تغییر است و همین طور با پیشرفت های سریع فناوری و تغییرات جمعیتی سازگار کنند.
این معلم و کارشناس حوزه آموزش و پرورش در ادامه تعریفی از راندمان ارائه و اظهار داشت: راندمان معیاری است از میزان استفاده منابع برای تولید خروجی، بدین سبب به عنوان نسبتی از خروجی ها به ورودی ها تعریف می شود و در مفهوم مدرن راندمان شامل کارایی و اثربخشی سازمانی نیز می شود. در آموزش، بروندادها عمدتا با نتایج آموزش و یادگیری در سطح جامعه نشان داده می شوند.
علی اکبری اشاره کرد: تعریف راندمان را نباید با کارایی و اثربخشی اشتباه گرفت. اثربخشی معیاری از نتیجه یک واحد عملیاتی مانند یک مدرسه یا یک بخش دانشگاهی است و نشان داده است یک واحد عملیاتی تا چه حد توانسته به هدف خود برسد اما کارایی معیاری برای میزان استفاده صحیح یک واحد عملیاتی از منابع مناسب می باشد.
وی ضمن اشاره به این که بهره وریِ آموزش در سطوح مختلف مهمست اظهار داشت: در یک سطح، تحقق پتانسیل فردی و موفقیت شخصی و دستیابی به آن و در سطحی دیگر، زمانی که دولت ها در مورد توزیع بودجه فکر می کنند و با تصمیم های چالش برانگیز در مورد این که چه بودجه ای در زمینه سلامت، رفاه، امنیت و توسعه اقتصادی تامین کنند، مواجه می شوند، سرمایه گذاری در آموزش و پرورش به درستی باید در معرض بررسی دقیق قرار گیرد. در سطح سوم، راندمان در آموزش ممکنست با دستیابی دولت ها به ساختار اجتماعی صلح آمیز و منسجم ارتباط داشته باشد. این بدان معنا نیست که آموزش و پرورش باید انطباق را آموزش دهد، بلکه باید به شهروندان در یادگیری نحوه معاشرت، همدلی، تأثیرگذاری و برقراری ارتباط کمک نماید.

پیگیری کیفیت در آموزش، یک تمرین کوتاه مدت و یک باره نیست
این معلم و کارشناس حوزه آموزش و پرورش افزود: آموزش و پرورش حوزه ای از خدمات عمومی است که به علت کیفیت و راندمان پایین با نظارت و انتقاد فزاینده ای مواجه می باشد. پیگیری کیفیت در آموزش را نمی توان به عنوان یک تمرین کوتاه مدت و یکباره در نظر گرفت، بلکه یک اولویت دائمی است، چونکه آموزش، پروسه مکانیکی خط مونتاژ افزایش نهاده ها و افزایش راندمان نیست.
علی اکبری آموزش را پایه و اساس آینده کشور دانست و اظهار داشت: آموزش، مردمی را می سازد که مقرر است فردا کار کرده و کشور را رهبری کنند.
وی موضوع کیفیت آموزش در مدارس ایران را بررسی و اظهار داشت: در صورتیکه بیش از ۱۱۰ هزار مدرسه در کشور وجود دارد، اغلب به علت کیفیت و کارایی مورد انتقاد قرار می گیرند و گفته می شود که دانش آموزان فاقد مهارت های اساسی مانند حل مسئله، ارائه، تفکر انتقادی و حتی ارتباطی هستند.

۸ راه حل برای افزایش راندمان در آموزش وپرورش
این معلم و کارشناس حوزه آموزش و پرورش در ادامه راهکارهایی برای ارتقای راندمان آموزشی و پرورشی در مدارس بیان کرد و اظهار داشت: برای ارتقای راندمان آموزشی و پرورشی در مدارس چندین جنبه وجود دارد که باید مورد بررسی و بهبود قرار گیرند، اما در اینجا مواردی که فوریت بیشتری دارند بیان می شود. نخست «کیفیت آموزش» است. یکی از مسائل مهمی که کیفیت آموزش را به شدت می کاهد، نبود برنامه درسی به روز است. گاهی در مدارس محتوای آموزشی که تدریس می شود بی ربط به دانش، فناوری و زندگی امروزی است. نظام آموزشی باید آنچه که تدریس می شود را بررسی و برنامه درسی خودرا مرتباً به روز کند. این مهم، خواسته مقام معظم رهبری از آموزش و پرورش نیز بوده است.
علی اکبری اضافه کرد: راهکار دوم، «استفاده از فناوری» است. فناوری هم حال و هم آینده کشور است. دانش آموزان در مدارس از میزان فناوری که در دنیا وجود دارد غافل هستند، برای اینکه آنها مشغول کسب دانش از کتاب های درسی اند. مدارس باید تکنولوژی جدید را معرفی و از آن به نحو احسن استفاده نمایند.
وی ضمن اشاره به راه حل «دسترسی به آموزش» برای ارتقای راندمان اظهار داشت: در چند سال اخیر آمارها نشان داده است که امید به ادامه تحصیل بعد از مدرسه در میان نوجوانان کاهش پیدا کرده و دلیل این امر عدم دسترسی به آموزش و بار مسئولیت اقتصادی بوده است. برخی کودکان هستند که نمی توانند درس بخوانند، برای اینکه مجبورند برای معیشت خانواده کار کرده و درآمد کسب کنند. یک راه برای ارتقای آموزش و امکان تحصیل کودکان از سراسر کشور، معرفی دوره های یادگیری از راه دور و ترویج آن در میان نوجوانان و جوانان است.
این معلم و کارشناس حوزه آموزش و پرورش افزود: «یادگیری تعاملی» نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. همه می توانند از روی کتاب ها بخوانند، کلمات را حفظ کنند و به سوالات و امتحانات پاسخ دهند. در حالیکه، آموزشِ واقعی فراتر از کلاس درس است. بوسیله بحث ها و پروژه ها، باید روش های جدید تدریس و یادگیری در مدارس معرفی شود تا دانش آموزان فراتر از دانش کتاب های درسی حرکت کنند و بتوانند مهارت های تحلیلی را توسعه دهند.
علی اکبری ضمن اشاره به راه حل «افزایش بودجه» اظهار داشت: دستیابی به آموزش باکیفیت باید یکی از با اهمیت ترین اهداف امروز کشور باشد. خیلی از مدارس از امکانات اولیه مانند لابراتوار های شیمی و فیزیک، کامپیوتری و کمبود منابع فنی مناسب برخوردار نیستند. دولت باید بودجه را در این موارد افزایش دهد تا منابع با کیفیت برای دانش آموزان فراهم گردد.
وی اضافه کرد: ناگفته نماند که اتفاقات بسیار خوبی در زمینه نوسازی و تجهیز مدارس در چند سال اخیر رخ داده است که انتظار می رود کماکان مسیر خودرا تا برقراری عدالت آموزشی در تمامی مناطق کشور ادامه دهد.
این معلم و کارشناس حوزه آموزش و پرورش به نقش «معلمان» نیز اشاره و اظهار داشت: آموزش و پرورش به علت مواجهه با کمبود نیروی انسانی ضمن تامین نیروی انسانی بوسیله دانشگاه های فرهنگیان و شهید رجایی، جذب نیرو بوسیله آزمون های استخدامی دستگاه های اجرائی را در دست اجرا دارد. خیلی از این معلمان با برنامه درسی فعلی آشنا و اطلاعاتشان به روز نیست. از آنجا که دانش آموزان به سواد و مهارت معلمان خود نگاه می کنند، لازم است که آنان به خوبی از مهارت معلم، موضوع تدریس و دانش باخبر و به روز باشند.
علی اکبری همین طور بر ضرورت «ترویج پژوهش» اصرار کرد و اظهار داشت: عدم علاقه دانش آموزان به مطالعات پژوهشی امروزه باید بهبود یابد. پژوهش نه فقط مهارت های انتقادی و تحلیلی دانش آموزان را ارتقاء می بخشد، بلکه موجب افزایش راندمان مدارس و در نتیجه کل کشور می شود، چونکه یافته های پژوهشی و تحولات جدید در نهایت موجب توسعه بهتر کشور می شود.
وی افزود: «نسبت دانش آموز به معلم» یک معیار دیگر است. هم اکنون در بعضی مناطق آموزشی کلاس های درس خصوصاً در دوره ابتدایی شلوغ است و یک معلم تمام محتوای آموزشی را یاد می دهد. در چنین کلاسی به خاطر سپردن چهره ها نا ممکن است، چه رسد به توجه فردی. تعداد دانش آموزانی که در یک کلاس پذیرش می شوند باید کم شود تا آموزش کارآمد باشد.