ذخیره تخمک مادر شدن  در وقتی دیگر

به گزارش مدل کودک، فریز تخمک در زنان و دختران موضوعی است که برخی با دیدگاه احساسی و برخی دیگر با دیدگاهی کاملا منطقی به آن نگاه می کنند؛ اما در این مورد در نهایت به یک هدف خواهیم رسید؛ حفظ قدرت باروری برای تجربه «مادر» شدن در وقتی دیگر…
به گزارش مدل کودک به نقل از ایسنا، موضوع حفظ نرخ باروری پیش از بسته شدن پنجره جمعیتی طی چند سال قبل به یکی از مهم ترین دغدغه های کشور تبدیل گشته است چونکه بگفته تعدادی از متخصصین اتخاذ برخی سیاست ها با شعارهایی مانند «فرزند کمتر، زندگی بهتر» بعد از دهه ۵۰ و ۶۰ خورشیدی سبب شد تا رفته رفته فرزندآوری سیر نزولی به خود بگیرد و عاقبت با کاهش دادن نرخ رشد جمعیت، این هشدار را بدهد که کشور در آستانه سالمندی قرار دارد.
بر این اساس بخش عمده ای از سیاست های کلان کشوری معطوف به تشویق زوجین به فرزندآوری شد، به گونه ای که بدنبال همین تصمیم مهم قانون پشتیبانی از خانواده و جوانی جمعیت شکل گرفت تا بوسیله آن بتوان قبل از بسته شدن پنجره جمعیتی، با اتخاذ برخی راه حل ها و سیاست های تشویقی از بروز بحران جمعیتی پیشگیری کرد.
برقراری پوشش بیمه ای فریز تخمک برای دختران مجرد در ادامه همین سیاست های تشویقی؛ آبان ماه امسال بود که با بیان مجلس شورای اسلامی قرار شد تا بیمه های پایه موظف به برقراری پوشش بیمه ای فریز تخمک در دختران مجرد بالای ۳۰ سال شوند؛ موضوعی که فراگیر شدن خبر پوشش بیمه ای برای آن سبب شد تا دختران بیشتری اصلا از وجود چنین خدمت پزشکی که به حفظ باروری آنها کمک می نماید، باخبر شوند.
در حقیقت زمانی که یک جنین دختر شکل می گیرد، تعداد مشخص و ثابتی از سلول های زایا و اولیه داخل تخمدان او بصورت فولیکول های اولیه تشکیل می شود که بیشترین تعداد آن در هفته ۲۰ حاملگی شکل می گیرد و بعد روند کاهنده در سلول ها شروع می شود به گونه ای که یک دختر در بدو تولد حدود یک میلیون سلول زایا داخل رحم خود دارد که با رسیدن به سن بلوغ و تکمیل علایم آن و شروع تخمک گذاری در تخمدان ها این تعداد به حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار فولیکول می رسد و این سیر نزولی همچنان ادامه پیدا می کند تا دیگر سلول فعالی داخل تخمدان نباشد که بعد از آن یائسگی اتفاق می افتد.
از این تعداد بالای تخمک در هر ماه مقرر است که یک سلول تبدیل به تخمک بالغ شود که آمادگی باروری و تبدیل شدن به جنین را دارد و برخی از سلول ها هم در هر دوره از قاعدگی خانم بصورت طبیعی گرفتار مرگ برنامه ریزی شده می شوند تا نهایتاً این تعداد سلول زایا کاملا از بین برود.
فرصت کوتاه تر زنان برای باروری بر این اساس مشخص است که زنان به نسبت مردان، فرصت کوتاه تری برای باروری دارند و در شرایطی که سن ازدواج در هر دو جنس تحت تاثیر مباحث مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و… بالا رفته و از سویی هم به دنیا آوردن نخستین فرزند بعد از ازدواج با مدتی تاخیر همراه شده؛ حفظ قدرت باروری برای تجربه حس مادرانگی در سنین بالاتر موضوع مهمی است.
بنابر اعلام متخصصان فرآیند گرفتن تخمک را می توان از دو طریق واژینال و عمل لاپاروسکپی انجام داد. در شیوه اول با هدایت سونوگرافی واژینال تخمک ها گرفته می شود که اقدامی خیلی کم تهاجمی با بیهوشی کوتاه و سطحی است که کمترین عارضه را دارد. روش دوم اما زمانی به انجام می رسد که به هر علتی امکان برداشت تخمک بصورت واژینال وجود نداشته باشد که بوسیله لاپاروسکوپی این کار صورت گیرد و طی این پروسه خانم مدت طولانی تری بیهوش می شود تا با وسایل مخصوص لاپاروسکوپی و ایجاد برش های کوچکی (کمتر و یا حداکثر یک سانتی متر) روی شکم، برداشت تخمک صورت گیرد.
۵ زن؛ ۵ روایت در شرایطی که مبحث «پوشش بیمه ای فریز تخمک» بتازگی خبرساز شد و تماسهای برقرار شده با ایسنا حاکی از استقبال خیلی از این تصمیم است؛ خبرنگار ایسنا پای صحبت زنان و دخترانی نشست که یا این عمل درمانی را به دلیلهای مختلف شخصی، پزشکی و… انجام داده اند و یا قصد انجام آنرا دارند تا خیالشان راحت باشد که اگر روزی در سنین بالاتر که ذخایر تخمدانی شان کاهش پیدا می کند قصد کردند مادر شدن را تجربه کنند، این امکان برایشان فراهم باشد.
نخستین نفری که مشتاقانه قبول می کند سوالاتم را پاسخ دهد، ترمه است. او ۳۳ ساله و متاهل است و صحبت های خودرا اینطور شروع می کند: «با نامه پزشک در یک بیمارستان خصوصی عمل پانکچر (تخمک کشی) را انجام دادم. این جراحی که البته خیلی راحت و کوتاه هست، با اجازه همسرم انجام شد. چند روز پیش از جراحی، بیمارستان به حضور فیزیکی همسرم و همراه داشتن شناسنامه ها اصرار کرد و بامداد جراحی بعد از آن که همسرم رضایت داد، من وارد اتاق عمل شدم.»
از احساس خبری نیست، من سرمایه گذاری کردم ترمه گرفتار مشکل ناباروری نیست و می گوید: « این کار برای من در حقیقت یک جور سرمایه گذاری محسوب می شد چون هم اکنون شرایط فرزندآوری ندارم و خواستم در آینده گرفتار چالش و سختی های پایین آمدن ذخیره تخمدان نشوم. بنا بر این هم برای آینده خودم و زندگی ام سرمایه گذاری کردم.»
برای ترمه این مساله اصلا ابعاد احساسی ندارد و در پاسخ به این پرسش که آیا فقط نیاز به حس مادر شدن موجب شد به فکر فریز تخمک بیفتد یا خیر؟، می گوید: «این موضوع اصلا احساسی نیست که بخواهم راجع بهش از این زاویه صحبت کنم. فریز تخمک یه موضوع کاملا علمیه و ما داریم از پیشرفت علم استفاده می نماییم برای بهبود کیفیت زندگی؛ همین»
از او درباب برخورد همسرش با این تصمیم میپرسم که می گوید: « من خیلی راحت درباره ی تصمیم شخصی بدنم با همسرم صحبت کردم و از اهمیت این مساله براش حرف زدم و ایشان هم با ذهن باز و خیلی راحت پذیرفت که در شرایطی که فعلا قصد بچه دار شدن نداریم این اقدام درمانی را انجام دهیم و به جز خودمان دو نفر هیچ یک از اعضای خانواده را در جریان این مساله قرار ندادیم.»
ترمه درباره ی روند رسیدن به این تصمیم، توضیح می دهد: « شما وقتی برای چکاپ های دوره ای به پزشک زنان مجرب مراجعه می کنید، باتوجه به شرایط جسمی و موقعیتی که در آن قرار دارید، ممکنست این پیشنهاد را به شما بدهد. در مورد من هم باتوجه به شرایط سنی و این که فعلا قصد بچه دار شدن ندارم، پزشک این پیشنهاد را داد. شما هر وقت که کاندید عمل پانکچر باشید؛ پزشک شما را وارد سیکل می کند؛ شروع سیکل روز یک تا سه پریود هست. پزشک بوسیله سونوگرافی روال بلوغ تخمک را بررسی می کند؛ داروهای تحریک تخمدان را باتوجه به شرایط موجود تجویز می کند و حدود دو هفته بعد اگر همه چیز نرمال باشد و عاملی موجب کنسل شدن سیکل نشود؛ دستور عمل پانکچر را در بیمارستان می دهد. یک روال نرمال و کوتاه که اصلا لازم نیست از آن غول بسازیم. برای من روال جراحی از لحظه ای که بیهوش شدم تا لحظه ای که به هوش آمدم کمتر از یک ساعت بود و بعدش به آسانی وارد جریان زندگی عادی شدم.»
چرا زنان بدن خودرا نمی شناسند؟ او که این اقدام درمانی را انجام داده معتقد می باشد زنان بدن خودرا به درستی نمی شناسند و ادامه می دهد: « فکر می کنم اول لازم است ما خیلی خوب بدنمان را بشناسیم و بعد با یک پزشک خیلی خوب مشورت کنیم؛ آگاه شویم و بعد وارد فرآیند جراحی شویم. داروهای تجویزی خودشان سنگین هستند و آدم را از نظر روانی بهم میریزن پس اساسا آگاهی از کاری که مقرر است صورت گیرد، مهمست.»
البته از آنجا که ترمه متاهل است بجای فریز تخمک، فریز جنین را انجام داده است و در این رابطه توضیح می دهد: « من فریز تخمک انجام ندادم؛ بلکه فریز جنین انجام دادم. یعنی تخمک پیش از فریز وارد فرآیند لقاح مصنوعی شد. حدودا ۳ روز پس از عمل پانکچر، از بیمارستان تماس گرفتند؛ تعداد جنین های تشکیل شده را اعلام نمودند و متصدی لابراتوار اطلاع داد که تا نیم ساعت دیگر جنین ها وارد فرآیند فریز می شوند. بعد هم بیمارستان کارت جنین ها رو ارائه داد؛ که وظیفه دارم مواظب کارتم باشم و هزینه شارژ سالانه را پرداخت کنم.»
ترمه از این تصمیم خود خوشحال است و تاکید می کند اگر باز هم به عقب برگردد همین تصمیم را برای حفظ قدرت باروری اش خواهد گرفت.
او درباره ی هزینه های تخمک کشی و تشکیل و فریز جنین هایش نیز می گوید: « به غیر از ویزیت های پزشک و داروها که دقیق نمیدونم چقدر هزینه کردم؛ ۱۸ میلیون تومان هزینه عمل پانکچر و فریز جنین شد که از نظر من باتوجه به هزینه های امروز، این قیمت برای چنین کاری اصلا زیاد نیست.»
فعلا نمی خواهم بچه دار شوم اما… نگار هم مانند ترمه متاهل است؛ تقریباً ۵ سال از ازدواجش می گذرد اما، همچنان در ۳۰ سالگی قصد و شرایط آبستن شدن ندارد؛ موضوع فریز تخمک اما سبب شده به فکر این امکان بیفتد تا بتواند در آینده اگر قصد داشت فرزندی به دنیا آورد به مشکل نخورد. او صحبت هایش را با تأکید بر این که فریز تخمک یک شانس و فرصت به خود است، اینطور شروع می کند: «درباره شرایط کلی انجماد تخمک سوالاتی داشتم که به همین خاطر به مرکز درمان ناباروری رویان مراجعه کردم و آنها راهنمایی ام کردند و قرار بر این شد که ابتدا مشاوره پزشکی دریافت کرده و پس از آن تشکیل پرونده دهم.»
از نگار درباره ی علت تمایلش به انجام این اقدام درمانی می پرسم که می گوید: « باتوجه به شرایط فعلی شامل شرایط اقتصادی و اجتماعی و از سویی عدم آمادگی روحی و روانی و… در خودم، فعلا تصمیم به حاملگی و فرزندآوری ندارم، اما از آنجا که ممکنست در آینده نظرم تغییر کند، تمایل داشتم که با فریز تخمک، ریسک افزایش سن را برای حاملگی کاهش دهم.»
البته نگار برخلاف ترمه در نهایت موفق به فریز تخمک نمی شود و علت عدم توفیق را اینطور بیان می کند: « من کار انجماد تخمک را به سبب هزینه های بالای انجام و نگهداری آن نیمه تمام رها کردم، اما در صورت توانایی مالی حتما این اقدام را انجام می دهم. البته با این وجود فریز تخمک را به چندین نفر سفارش کردم تا اگر در سنین بالاتر تصمیم به حاملگی و فرزندآوری داشتند، بتوانند این اقدام را انجام دهند.»
خداحافظی با یک رویا رقیه اما داستان متفاوتی دارد؛ علتی که او را به انجام فریز تخمک تشویق کرده است؛ وجود توده در تخمدان هایش بوده است؛ او در این زمینه می گوید: « ۲۵ ساله هستم و مدت کوتاهی بعد از ازدواج متوجه شدم که توده تخمدانی دارم و پزشک معالجم به من گفت با برداشتن تخمدان، دیگر امکان مادر شدن ندارم اما پیش از جراحی می توانم تخمک هایم را فریز کنم تا بتوانم در آینده از این طریق بچه دار شوم.»
او که مراحلی از این فرآیند درمانی را طی کرده است درباره ی نظر همسرش برای انجام این کار می گوید: « در زمان مشاوره، جداگانه با همسرم صحبت کردند که آیا رضایت داره یا نه و در نهایت همسرم برگه رضایت خودش برای فریز تخمک های من را امضا کرد. آنجا بود که متوجه شدم اگر همسرم رضایت نداشته باشد، فریز تخمک انجام نمیشود.»
رقیه فریز تخمک را تنها راهی می داند که در آن شرایط سخت، پیش رویش قرار داشته چون می دانسته بعد از عمل دیگر امکان مادر شدن ندارد، به همین خاطر تاکید می کند: « مرحله سختی بود و حس و امید مادر شدن هم به من القا نشد. تنها چیزی که وجود دارد این که زن و مرد فقط چند درصد امیدوارند که در آینده بتوانند پدر و مادر شوند که همین هم بر طبق حرف های پزشک من، احتمالش ۱۰۰ درصد نبود پس فریز تخمک، من و همسرم را از نظر ذهنی قانع نمیکرد چون می دانستیم احتمال بچه دار شدن ما پایینه.»
او که در وضعیت وخیم بیماری قرار داشته می گوید: «کمتر از یک ماه این فرآیند طول کشید چون شرایطم وخیم بود، البته همسرم و خانواده اش و خانواده خودم هم همراهی شدید داشتند تا زمانِ تصمیم برایم کوتاه تر شود. به عقیده من خیلی سخته که یک زن از نظر جسمی و ذهنی آماده شود و باید چندین ماه صبوری کند، البته همراهی روان شناس و خانواده هم خیلی مهمست.»
رقیه می گوید تقریباً تمام افراد خانواده اش از تصمیم او برای فریز تخمک باخبر و حتی خوشحال بودند و درباره ی روند درمانی اینطور توضیح می دهد: «من فقط درمان موقت داشتم و پروسه فریز بنابر تشخیص دکتر کامل نشد اما باتوجه به شرایط من، مصرف داروها دردآور بود و از نظر روحی و جسمی حال من خوب نبود.»
در نهایت اما رقیه نمی تواند پروسه درمانی فریز تخمک را به اختتام برساند. او ادامه می دهد: «فریز تخمک و دارو تقریباً یک مرحله انجام شد و پس از آن به خاطر فشار و شرایط من، درمان را ادامه ندادند چونکه بدنم جوابگو نبود و همسرم رضایت نامه امضا کرد که ما نیازی به فریز تخمک نداریم.»
او در بخش پایانی صحبت هایش می گوید: « من به بیمارستان خصوصی مراجعه کردم و تقریباً ۵۰ میلیون تومان هزینه کردم که البته فرآیند هم به پایان نرسید. البته بیمه تکمیلی هم داشتم اما بیمارستان خصوصی قبول نکرد.»
رفتار سلیقه ای مراکز درمانی با دختران متقاضی فریز تخمک با اینحال اما موضوع فریز تخمک در دختران (چه بالاتر از ۳۰ سال که مقرر است مشمول پوشش بیمه ای شود و چه پایین تر از آن) با یک چالش قانونی روبرو است که بنظر می رسد از طرف قانون گذار اعلام نشده و بیشتر به رفتار سلیقه ای مراکز درمانی برای فریز تخمک بازمی گردد.
بطور کلی تمامی درمان های مربوط به حفظ باروری و درمان ناباروری باید به شکل محرمانه صورت گیرد اما از آنجا که در عمل برداشت تخمک بصورت واژینال، تعدادی از مراکز درمانی تاکید دارند که این عمل با رضایت پدر دختر صورت گیرد و همین مورد ممکنست سبب کاهش استقبال دختران برای فریز تخمک شود.
هرچند که طبق اعلام رییس فراکسیون زنان و خانواده مجلس شورای اسلامی به ایسنا «مصوبه مجلس در برنامه هفتم توسعه مربوط به پوشش بیمه ای خدمات فریز تخمک است و اینکه گفته شود برای این امر، دختران نیاز به اجازه پدر دارند، پایه قانونی ندارد.»
تصمیمِ مریم مریم برخلاف نفرات قبلی، مجرد و دوشیزه است. او با وجود این که شغلی در رابطه با اقدامات درمانی دارد اما بتازگی و بواسطه همین مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی متوجه شده است که امکان فریز تخمک برای حفظ باروری برای دختران مجرد هم برقرار است و دراین باره می گوید: « به خاطر شغل و محیط کاری ام (کارشناس بیماریهای خانه بهداشت) ناخواسته برخی دغدغه ها به مرور در ذهنم به وجود آمده که یکی از مهم ترین های آن سلامتی فرزندم است که رابطه معکوسی با افزایش سن خودم دارد.»
او به سن اش اشاره می کند و می گوید: « از اون جایی که تا ۲۷ سالگی مجردم و از این بابت مطمئنم که حداقل تا چهار یا پنج سال پس از شروع زندگی مشترک هم قصد حاملگی ندارم، این نگرانی کماکان بیشتر هم میشود. من اگر در همین سال ۱۴۰۲ هم ازدواج کنم، حداقل تا پنج سال آینده حامله نخواهم شد تا از ثبات و شرایط مناسب زندگی مطمئن شوم و این یعنی تا ۳۲ سالگی برای حاملگی اقدام نخواهم کرد.»
مریم می گوید از وقتی متوجه شده که این امکان برایش وجود دارد که تخمک هایش را فریز کند تحقیقات زیادی انجام داده اما در عین حال معتقد می باشد همچنان ابهاماتی درباره ی انجام این کار وجود دارد که لازم است بیشتر در مورد آن تحقیق کند.
و می گوید اصلا خبر نداشته که این امکان برای دختران مجرد هم وجود دارد و درباره ی رفتار سلیقه ای مراکز درمانی که تعدادی از آنها نیاز به اجازه پدر برای عمل تخمک کشی دارند، می گوید: «من تا امروز هیچ دشواری ای برای بیان هیچ موضوعی با پدرم نداشتم و بیش از رابطه پدر دختری، رابطه ما یک دوستیِ مبتنی بر احترام بوده، پس برایم سخت نیست که با پدرم مطرح کنم اما فکر نمی کنم چیزی که مربوط به آینده شخصی فردی میشود، لازم باشد در موردش اجازه کسب کند.»
از مریم درباره ی هزینه های فریز تخمک می پرسم که می گوید: « من اگر الان بطور مثال ۱۰ میلیون تومان هزینه کنم و تخمک سالمی از خودم داشته باشم خیلی بهتر از این است که در آینده میلیونها تومان هزینه صرف درمان ناباروری کنم. حتی اگر در بدترین حالت ممکن این تخمک فریز شده هم هیچوقت برای هیچ کاری به دردم نخورد، اما بهتره که آینده نگری کنم.»
باید پیش از یائسگی فکری می کردم سیما هم مجرد و دوشیزه است و موفق شده که عمل فریز تخمک را انجام دهد. او که مدتی قبل این کار را انجام داده و حالا ۴۵ سال دارد، می گوید مرکزی که برای انجام فریز تخمک به آن مراجعه نموده است از او اجازه پدرش را نخواستند و توضیح می دهد: « البته من خانواده ام را از این تصمیم آگاه کردم و خوشبختانه چالشی هم با آنها نداشتم چون به این یقین رسیده بودم که باید این کار را پیش از سن یائسگی انجام دهم و چون فعلا شرایط ازدواج برایم فراهم نیست و با بالا رفتن سن کیفیت تخمک کاهش پیدا می کند به این فکر افتادم که شاید بعدا که ازدواج کردم بخواهم حس مادری را تجربه کنم پس باید این کار را انجام دهم.»
او ادامه می دهد: «از آنجا که برداشت تخمک به بکارت لطمه می زند دختران می توانند پیش از انجام این کار به پزشکی قانونی مراجعه کنند و گواهی دریافت نمایند.»
سیما فریز تخمک را کاری عاقلانه می داند که می تواند ذهن دختران را اقناع کند که در آینده امکان مادر شدن خواهند داشت و می گوید: « از زمانی که تصمیم به فریز تخمک گرفتم تا زمان انجام این کار تقریباً یک ماه زمان برد چون دیگر به یقین رسیده بودم که باید تخمک هایم را فریز کنم. حتی پس از انجام این کار دوستان و زنان و دختران خانواده ام را هم تشویق به انجام این کار کردم.»
او می گوید: « طی سیکل درمانی که بدنش باید برای فریز تخمک آماده می شده مشکل خاصی نداشته است» و ادامه می دهد: «بعد از انجام عمل هم درد آزار دهنده ای را تجربه نکردم.»
سیما هزینه انجام فریز تخمک خودرا حدود ۱۰ تا۱۵ میلیون برآورد می کند و می گوید: « البته این هزینه در افراد مختلف بسته به میزان و مدت زمان دریافت دارو متفاوت می باشد اما، به هیچ عنوان فکر نمی کنم این هزینه زیاد باشد؛ چونکه به زنان اطمینان خاطر می دهد که یک روزی که تصمیم بگیرند می توانند مادر شدن را تجربه کنند. حتی اگر طی ۵ تا ۷ سالی که می توان تخمک را فریز شده نگه داشت هم ازدواج نکنم و تخمک ها دیگر قابلیت استفاده نداشته باشند باز هم مجدد مبادرت به فریز تخمک خواهم کرد.»
مدتی قبل امیرحسین بانکی پور _ نماینده مجلس شورای اسلامی اعلام نموده بود که برمبنای آمارها هم اکنون حدودا دو میلیون و ۱۰۰ هزار دختر مجرد در کشور زندگی می کنند و این یعنی شاید بتوان به همین اندازه هم روایت هایی درباره ی تصمیم یا حتی انجام عمل فریز تخمک از دختران شنید؛ دخترانی که بهر دلیلی شرایط ازدواج برایشان فراهم نشده است و در صورتیکه مایل باشند بعدتر ازدواج کنند و فرزندی داشته باشند، با افزایش سن موضوع کاهش قدرت باروری هم به دغدغه های دیگرشان اضافه می شود.
موضوعی که هرچند بنظر می رسد دولت و مجلس برای ابعاد مالی آن فکری کرده باشند اما، عدم اطلاع رسانی درست و فراگیر، عدم فرهنگسازی کافی و از همه مهم تر رفتار سلیقه ای مراکز درمانی برای کسب اجازه از پدر در شرایطی که شاید دختر دوست نداشته باشد کسی از این تصمیم او برای حفظ قدرت مادرانگی خبر دار شود، سبب می شود تا دخترانِ کمتری به شانس فریز تخمک یا به قول ترمه «سرمایه گذاری برای آینده» فکر کنند.

منبع: مدل کودک